Ένα απο αυτά τα κέντρα υπήρξε το νησί της Δήλου. Ένα άγονο κομμάτι γης που θαλλασοδέρνεται απο τα κύματα του Αιγαίου κι όμως υπήρξε ιερός τόπος απο τους προϊστορικούς χρόνους. Στην αρχή η ονομασία του ήταν Αστερία , επειδή οι Θεοί το έβλεπαν απο ψηλά να λαμποκοπά στη σκοτεινή γη και θα μπορούσε να πει κανείς ότι ήταν το ανάλογο αυτού που σήμερα ονομάζουμε fata morgana .

Fata morgana ονομάζεται μία φασματική πολιτεία η οποία δεν υπάρχει στο πραγματικό κόσμο παρά μόνο εμφανίζεται στα μάτια ανυποψιάστων θεατων ως παραίσθηση ως μία πολιτεία στον ουρανό , η ένα κομμάτι νησιού μέσα στη θάλασσα.

Έτσι και την Αστερία , οι ναυτικοί την έβλεπαν πότε στο Σαρωνικό , πότε μεταξύ Αθήνας και Εύβοιας , πότε στο Σούνιο και πότε απέναντι απο τη Χιο. Σύμφωνα με τη μυθολογία όταν η Λητώ γέννησε τελικά το γίο της Απόλλωνα στην Αστερία το νησι άλλαξε όνομα και έγινε Δήλος ,χάρη στη μεσολάβηση του Ποσειδώνα ο οποίος ανύψωσε τέσσερις κιόνες απο το βυθό της θάλασσας και ακινοιτοποίησε επιτέλους το κινούμενο κομμάτι Γης.

Έτσι η Αστερία έγίνε δηλή , δηλαδή γνωστή στο κόσμο αφού μεχρι τότε κανεις δεν μπορούσε να προσδιορίσει την επακριβή θέση της.

Τα ευρήματα δείχνουν πως υπήρξε ανθρώπινη δραστηριότητα στη Δήλο ήδη απο τη τρίτη χιλιετία π.Χ. Οι πρώτοι κάτοικοι πρέπει να ήταν οι Κάρες ή Φοίνικες και κατοίκησαν τη κορυφή της Κύνθου. Η Δήλος πρέπει να ήταν γνωστή στους Μινωίτες ενώ σίγουρη θεωρείται η παρουσία των Μυκηναίων ( 1600-1200 π.Χ.) . Ήδη απο τον 8ο αιώνα π.Χ. , η Δήλος θεωρείται πανσέβαστο λατρευτικό κέντρο όπου συνέρεαν οι Ίωνες για να λατρέψουν τον Απόλλωνα.

Η σπουδαιότητα και η αίγλη της Δήλου ανερχόταν συνέχεια τους επόμενους αιώνες , όπου και στήθηκαν οι περίφημοι μαρμάρινοι λέοντες, ο Κολοσσός του Απόλλωνα και άλλα σημαντικά μνημεία της εποχής.

Στο μεταξύ , το 540 π.Χ. , o Πεισίστρατος ( και παλιότερα ο Επιμενίδης απο την Κρήτη) έκανε καθαρμό στο νησί , απομακρύνοντας τους τάφους απο την περιοχή του ιερού , αφού ο θεός του Φωτός αποστρέφεται το θάνατο. Την εποχή των Περσικών πολέμων ειναι χαρακτηριστικό πως οι Πέρσες όχι μόνο σεβόταν το νησί αλλά έκαναν και δωρεά 300 ταλάντων.

Μετά το τέλος των Περσικών πολέμων, το 478 π.Χ., ιδρύθηκε η Δηλιακή Συμμαχία, μία συμμαχία πόλεων κρατών στην οποία την πρωτοκαθεδρία είχε η Αθήνα. Η Δήλος ήταν η έδρα της συμμαχίας και σ’ αυτήν φυλασσόταν το κοινό ταμείο μέχρι το 454 π.Χ., οπότε ο Περικλής το μετέφερε στην Αθήνα. Ο λοιμός που ξεσπασε στην Αθήνα κατα τη διάρκεια του Πελοπονησσιακού Πολέμου , αποδίδεται στην οργή του Απόλλωνα και οι Αθηναίοι βρήκαν αφορμή να πραγματοποιήσουν ένα ριζικό καθαρμό στη Δήλο μεταξύ 426-425 π.Χ. . Έτσι απομακρύνθηκαν όλοι οι τάφοι , ακόμα και οι πιο πρόσφατοι. Οστά και κτερίσματα θάφτηκαν ομαδικά στη γειτονική Ρήνεια, στο Βόθρο της Καθάρσεως.