Ο νους δεν είναι ενα δοχείο που πρέπει να γεμίσει, αλλά μια φλόγα που πρέπει να ανάψει
Αν και η Info-Apocalypse μας παρουσιάζει μία πιθανώς θλιβερή εικόνα, η άλλη όψη του νομίσματος είναι ότι υπάρχει πολύ περισσότερη από ποτέ διαθέσιμη ανατρεπτική γνώση.
Υπάρχει πλέον περισσότερη ποικιλία στη γνώση, από τους κορυφαίους ειδικούς ,σε όποιον τομέα επιθυμούμε, και μεγάλο μέρος της είναι δωρεάν ή σχετικά οικονομικό. Σε εννιά χρόνια από τώρα, η ανθρωπότητα θα έχει διπλασιάσει την ποσότητα επιστημονικής γνώσης την οποία έχει παράξει μέχρι στιγμής.
Ας πούμε ότι θέλω να μάθω εικονοληψία. Πριν είκοσι χρόνια θα έπρεπε να βρω κάποια σχολή στην περιοχή μου ή να διαβάσω κάποιο βιβλίο. Σήμερα, μπορώ να πάω στο YouTube και να διαλέξω ανάμεσα στα 277.000 αποτελέσματα που παράγει η αναζήτηση « learn videography». Ή με 180$ μπορώ να γραφτώ , έχοντας πλήρη πρόσβαση, σε διαδικτυακά μαθήματα σκηνοθεσίας με τον Ron Howard, σεναρίου με τον Aaron Sorkin ή κινηματογράφου με τον Martin Scorsese. Σε αυτή τη βάση , και αν είμαστε προσεκτικοί με το τι καταναλώνουμε, ζούμε σε μία πληροφοριακή ουτοπία.
Όπως έγραψε και ο Κάρολος Ντίκενς στην «Ιστορία Δύο Πόλεων»:
«Ήταν οι καλύτεροι καιροί, ήταν οι χειρότεροι καιροί, ήταν η εποχή της σοφίας, ήταν η εποχή της ανοησίας, ήταν τα χρόνια της πίστης, ήταν τα χρόνια της δυσπιστίας, ήταν η εποχή του Φωτός, ήταν η εποχή του Σκότους, ήταν η άνοιξη της ελπίδας, ήταν ο χειμώνας της απελπισίας, είχαμε τα πάντα μπροστά μας, δεν είχαμε τίποτα μπροστά μας.»
Οι άνθρωποι που μαθαίνουν να έχουν γρήγορη πρόσβαση στην ανατρεπτική γνώση ενώ παράλληλα ελαχιστοποιούν το θόρυβο, έχουν τεράστιο πλεονέκτημα έναντι των άλλων. Αυτοί οι άνθρωποι ζούνε σε μία αληθινή αφθονία πληροφορίας, πίνουν από το Κέρας της Αμάλθειας από το οποίο τρέχουν ζουμεροί, πληροφοριακοί χυμοί. Αυτή είναι η υποτιμημένη δεξιότητα.
Ο μόνος τρόπος για να μετατρέψουμε την πιθανή Info-Apocalypse σε ουτοπία είναι να αλλάξουμε την προσέγγιση μας προς τα media από παθητική σε ενεργητική. Δεν μπορούμε να έχουμε παθητικά πίστη στη ροή των newsfeed μας, στις προεπιλεγμένες ρυθμίσεις και στις ειδοποιήσεις για να μας καθοδηγούν.
Οι εταιρίες που τα χειρίζονται δεν έχουν κατά νου την ευημερία μας, έχουν προδώσει την εμπιστοσύνη του κοινού. Τα feed μας είναι σχεδιασμένα για ένα πράγμα : Να κρατάνε την αμέριστη προσοχή μας για όσο το δυνατόν περισσότερο, βραχυπρόθεσμα και μακροχρόνια. Αυτό το επιχειρηματικό μοντέλο είναι θεμελιωδώς αντίθετο με τους προσωπικούς μας στόχους ζωής.
Οπότε πως μπορούμε να βρούμε το σήμα ανάμεσα σε τόσο θόρυβο ;
Την παροιμιώδη βελόνα μέσα στα άχυρα ; Την ανατρεπτική γνώση μέσα στη θάλασσα του FOMO και των περισπασμών ;
Πως μπορούμε να ζήσουμε σε μία Ουτοπία της Πληροφορίας αντί σε μία δυστοπία;
Παρακάτω, θα προτείνω τρεις λύσεις :
1. Πώς να κάνετε στον εαυτό σας μία απλή ερώτηση, η οποία θα σας βοηθήσει να φιλτράρετε την ανατρεπτική γνώση από τη σταδιακή γνώση.
2. Πώς να χρησιμοποιήσετε μία νέα εκπαιδευτική μέθοδο. η οποία έχει μεγαλύτερη αναλογία σήματος αντί θορύβου.
3. Πώς να αναπτύξετε μία νέα δεξιότητα, η οποία θα σας βοηθήσει να βελτιωθείτε συστηματικά στο να βρίσκετε ανατρεπτική γνώση.
Λύση 1: Πώς να κάνετε τη μαγική ερώτηση, ώστε να φιλτράρετε την ανατρεπτική γνώση από τη σταδιακή γνώση
Μία από τις πιο σημαντικές διακρίσεις που μπορούμε να κάνουμε σχετικά με τη μάθηση είναι να διαχωρίζουμε τη σταδιακή ή επαυξητική γνώση από την ανατρεπτική.
Όταν ξέρεις τι είναι αυτό που πραγματικά ψάχνεις, είναι πιο εύκολο να το βρεις.
Η σταδιακή ή επαυξητική γνώση επιβεβαιώνει πιο εκτεταμένα αυτό που ήδη γνωρίζουμε ως αληθινό. Είναι το να διαβάσουμε άλλο ένα βιβλίο για το μάρκετινγκ, όταν ήδη έχουμε διαβάσει άλλα είκοσι.
Είναι ένα προσωρινά διασκεδαστικό «ψίχουλο» πληροφορίας, αλλά γρήγορα ξεχνιέται.
Η ανατρεπτική γνώση, από την άλλη, κοντράρει τα θεμελιώδη πιστεύω μας για το πώς λειτουργεί ο κόσμος ή εισάγει ένα νέο φακό μέσα από τον οποίο μπορούμε να δούμε. Μας μένει.
Το να αναγνωρίζουμε την πιθανή ανατρεπτική γνώση είναι σχετικά εύκολο. Υπάρχει μία ερώτηση την οποία θέτω στον εαυτό μου πριν καταναλώσω οποιοδήποτε περιεχόμενο, η οποία λειτουργεί σαν ένα εξαιρετικό φίλτρο. Απλά ρωτάω:
Έχει αυτό το περιεχόμενο τη δυνατότητα να μου αλλάξει τη ζωή ;
Αυτή η καίρια ερώτηση με βοηθάει να αποφεύγω την άμυαλη κατανάλωση περιεχομένου απλά και μόνο επειδή έχει καλό τίτλο, εμφανίζεται στο newsfeed μου ή ακούγεται κάπως ενδιαφέρον.
Η πρώτη φορά που πραγματικά κατάλαβα τη διαφορά ανάμεσα στα δύο είδη γνώσης ήταν μέσα από μία συνέντευξη του Elon Musk. Ο δημοσιογράφος ζήτησε από το Musk να μοιραστεί την καλύτερη συμβουλή του με τους φιλόδοξους enterpreneurs. Παραδόξως, ο Musk απάντησε:
Θυμάμαι ότι ήμουν έκπληκτος όταν πρωτοάκουσα γι’ αυτή τη μέθοδο. Έμοιαζε πολύ απλή. Αλλά έπειτα συνειδητοποίησα ότι η προσέγγιση του Musk ήταν πολύ πιο ισχυρή και ουσιαστική απ’ ότι είχα αναγνωρίσει αρχικά. Αντανακλά τη δύναμη της επιστημονικής μεθόδου.
Ας δώσω ένα παράδειγμα που σίγουρα θα αναγνωρίσετε. Εκατοντάδες χρόνια πριν, η ιδέα ότι ο Ήλιος γύριζε γύρω από τη Γη ήταν μία προφανής και αδιάσειστη θεωρία. Αν και η θεωρία ότι η Γη γυρίζει γύρω από τον Ήλιο είχε προταθεί ήδη από τον 3ο αι π.χ. , δεν έχαιρε ποτέ ιδιαίτερης προσοχής.
Κάθε μέρα, στη διάρκεια της ιστορίας μας, ο καθένας μπορούσε να δει τον ήλιο να ανατέλλει στη μία πλευρά της Γης και να δύει από την άλλη. Κάθε ίχνος της ανθρώπινης εμπειρίας φαινόταν να υποστηρίζει την υπάρχουσα θεωρία.
Ο Κοπέρνικος ανέτρεψε εκατομμύρια παρατηρήσεις χιλιάδων χρόνων με έρευνα μερικών ετών μόνο, χρησιμοποιώντας ένα νέο εργαλείο (το τηλεσκόπιο) για να συλλέξει καινούργια δεδομένα. Αυτά τα δεδομένα του έδειξαν ότι η Γη είναι εκείνη που γυρίζει γύρω από τον ήλιο.
Αυτό το πασίγνωστο παράδειγμα μας αποκαλύπτει μία ισχυρή ιδέα : Το να διαψεύδουμε αυτό που γνωρίζουμε ως σίγουρο είναι συνολικά πολυτιμότερο από το να το επιβεβαιώνουμε. Διάφοροι επιστήμονες, καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας, έχουν κάνει αυτή τη συνειδητοποίηση.
Η επιστήμη εξελίσσεται από τις διαψεύσεις και όχι από τις επιβεβαιώσεις.
Ένα εύρημα που διαψεύδει αξίζει περισσότερο από εκατομμύρια ευρήματα που επαληθεύουν, έτσι όπως ένα βιβλίο ανατρεπτικής γνώσης μπορεί να αξίζει περισσότερο από 100 βιβλία επαυξητικής γνώσης.
Λύση 2: Συνειδητοποιήστε ότι η πληροφοριακή υπερφόρτωση είναι ένα διαχρονικό πρόβλημα με διαχρονικές λύσεις
Αξίζει να αναγνωρίσουμε ότι η πληροφοριακή εξουθένωση είναι ένα διαχρονικό πρόβλημα. Το μέγεθος της επιβάρυνσης μπορεί να μεγαλώνει, το ίδιο το πρόβλημα όμως δεν είναι καινούργιο.
Η συλλογική ανθρώπινη γνώση μεγαλώνει εκθετικά, εδώ και πολύ καιρό, σε ταχύτερο ρυθμό απ’ ότι η ικανότητα μας να την επεξεργαστούμε.
Φιλόσοφοι, στοχαστές και διανοούμενοι έχουν σχολιάσει αυτό τον πληθωρισμό πληροφορίας εξ’ αμνημονεύτων χρόνων. Ο Ρωμαίος φιλόσοφος Σένεκας είπε:
«Ποια είναι η χρησιμότητα του να έχουμε αμέτρητες βιβλιοθήκες και βιβλία, τους τίτλους των οποίων μετά βίας μπορούμε να διαβάσουμε σε ολόκληρη τη ζωή μας ; Αυτός που επιθυμεί να μάθει δεν καθοδηγείται, αλλά εν τέλει βαραίνει από τον υπέρογκο αριθμό τους.»
Μία έρευνα του 1962 με τίτλο «Information Input Overload» από τον James G. Miller, Διευθυντή του Ινστιτούτου Ερευνών Ψυχικής Υγείας του Πανεπιστημίου του Michigan, προειδοποιεί, «Εφόσον οι άνθρωποι δεν αντέχουν την υπερφόρτωση…πρέπει να προσαρμοστούν.»
Σε ένα δοκίμιο του 2007, ο νοβελίστας David Foster Wallace εισήγαγε τον όρο Ολοκληρωτικός Θόρυβος, με ορισμό «ένα τσουνάμι από διαθέσιμα δεδομένα, περιεχόμενο, προσεγγίσεις και αντιλήψεις», το οποίο δημιουργεί την αίσθηση της « απώλειας της αυτονομίας και της προσωπικής ευθύνης στην ενημέρωση». Κλείνει το δοκίμιο καλώντας μας όλους σε δράση :
«Η κατάσταση είναι επικίνδυνη επειδή είναι τόσο δελεαστικό… να καταφύγουμε στη στενόμυαλη αλαζονεία, στα στεγανά φίλτρα, στην « ηθική καθαρότητα» του ανώριμου. Η εναλλακτική είναι να αντιμετωπίσουμε κολοσσιαία μεγέθη πληροφορίας και ασάφειας και σύγκρουσης και ροής, τα οποία τείνουν σε υψηλά επίπεδα εντροπίας, αλλά και να ανακαλύπτουμε διαρκώς νέες περιοχές προσωπικής άγνοιας και ψευδαίσθησης.»
Όπως με όλα τα σημαντικά διαχρονικά προβλήματα, έχουμε γενιές ανθρώπων οι οποίοι επιχείρησαν να τα λύσουν. Οι περισσότερες από αυτές τις προσπάθειες απέτυχαν, όμως κάποιες λύσεις επιβίωσαν από γενιά σε γενιά. Αξίζει να σημειώσουμε ποιες είναι αυτές και να αναγνωρίσουμε τη σημασία τους.
Μία γενεαλογία λύσεων υπήρξαν οι γνωσιακές μορφές με υψηλότερη αξία πυκνότητας.
Το παραπάνω γράφημα δείχνει την αυξανόμενη, συμπυκνωμένη γνώση.
Μία δημοσίευση στα social media είναι η καλύτερη σκέψη της ημέρας του συντάκτη της , ή η καλύτερη σκέψη του μήνα, σε μερικές περιπτώσεις, αν το άρθρο είναι εκτενέστερο.
Ένα βιβλίο είναι πιο πολύτιμο γιατί περιέχει τις καλύτερες σκέψεις της τελευταίας δεκαετίας, ή τους έτους, του συγγραφέα του. Επίσης, έχει περάσει από έλεγχο, έγκριση και επιμέλεια.
Οι συνόψεις των βιβλίων είναι ακόμη πιο πολύτιμες. Τα τελευταία πέντε χρόνια, έχουμε δει την άνοδο μίας οικοτεχνίας τέτοιων περιλήψεων. Ψάξτε για οποιοδήποτε bestseller στο Amazon και είναι πολύ πιθανό να βρείτε και μερικές περιλήψεις του βιβλίου διαθέσιμες προς πώληση.
Ψάξτε στο Google, και θα βρείτε πολλές από αυτές δωρεάν. Υπηρεσίες όπως το Blinkist και το Get Abstract έχουν καταχωρήσεις χιλιάδων συνόψεων βιβλίων σε μορφή κειμένου ή σε ηχητικά αρχεία. Προσφέρουν την πιο ακριβή περιγραφή των κύριων ιδεών ενός βιβλίου, αποσπάσματα , ασκήσεις και συμπεράσματα. Σε αυτή την κατηγορία, θα πρόσθετα τις παρουσιάσεις συγγραφέων (π.χ. TEDx Talks, Google Talks) καθώς και συνεντεύξεις τους σχετικά με ένα βιβλίο.
Κάθε μία από αυτές είναι μία συμπυκνωμένη επισκόπηση του βιβλίου.
Οι διαπεδιακές συνόψεις συμπυκνώνουν ολόκληρα επιστημονικά πεδία. Το καλύτερο παράδειγμα είναι οι οδηγοί «For Dummies» (σειρά «Για Πρωτάρηδες», μτφρ εκδόσεις Κλειδάριθμος). Αφότου ξεκίνησαν να εκδίδονται, πριν 30 χρόνια, έχουν πουλήσει 200 εκατομμύρια αντίτυπα περισσότερων των 2500 διαφορετικών τίτλων, και είναι η κορυφαία σε πωλήσεις σειρά βιβλίων όλων των εποχών.