Ο νους δεν είναι ενα δοχείο που πρέπει να γεμίσει, αλλά μια φλόγα που πρέπει να ανάψει
Η ζωή και το έργο του Timothy Leary
Φουτουριστής, εξερευνητής της ανθρώπινης συνείδησης και οραματιστής μιας μελλοντικής αθανασίας μέσω της εξόδου του είδους μας από τη φυλακή του πλανήτη Γη, ο Timothy Leary δεν αποτέλεσε απλά έναν εναλλακτικό στοχαστή και φιλόσοφο του 20ου αιώνα. Οι ιδέες του κατάφεραν να περάσουν στην κοινωνία, αλλάζοντας τους κανόνες του παιχνιδιού της πραγματικότητας και δημιουργώντας εν τέλει νέα ρεύματα σκέψης και θέασης του κόσμου.
Γράφει ο Φοίβος Καλφόπουλος
<<H μετάλλαξη από τη γήινη στη διαστρική ζωή πρέπει να γίνει γιατί ο πλανήτης μήτρα θα ανατιναχτεί σε μερικά δισεκατομμύρια χρόνια. Ο πλανήτης Γη είναι ένα σκαλοπάτι στο χρονικό μας τριπ μέσα στο γαλαξία. Η ζωή πρέπει να μεταφέρει το σπόρο της έξω από το πλανήτη για να επιβιώσει.. Υπάρχουν επίσης κάποιοι ανάμεσα μας που πλήττουν από το αμνιακό επίπεδο νόησης σε αυτό το πλανήτη και κοιτάζουν ψηλότερα με την ελπίδα να βρουν κάποιο πιο ευχάριστο πλάσμα για να συνομιλήσουν.>>
Τα παραπάνω λόγια ανήκουν στον Dr Timothy Leary και είναι αντιπροσωπευτικά του ρηξικέλευθου τρόπου σκέψης του. Ένας χαρακτήρας καινοτόμος εκ φύσεως ανίκανος να συμπορευτεί με τα συμβατικά ρεύματα σκέψης . Φυσικά μία προσωπικότητα τόσο καλειδοσκοπική όσο του Leary δεν μπορεί να αναλυθεί μέσα απο ένα άρθρο. Ωστόσο θα επιχειρήσω να σκιαγραφήσω τα σημαντικότερα κομμάτια της ζωής του και των θεωριών του που επηρέασαν τόσους πολλούς ανθρώπους ανα το κόσμο.
Η ζωή του Leary πληρoί όλες τις προϋποθέσεις για κινηματογραφική ταινία. Οντας προσωπικός φίλος με τον John Lehnon, επηρέασε τους Beatles και πολλά άλλα διάσημα rock συγκροτήματα όπως oι Who και οι Μοοdy Blues, κυρίως μεσω των βιβλίων του, αλλά και των τηλεοπτικών του εμφανίσεων. Το έργο , η ζωή και οι ιδέες του, προκάλεσαν σαν δυνατός άνεμος τρικυμία στα ήδη ταραγμένα νερά της κοινωνίας της Αμερικής. Αποκορύφωση αυτής της κατάστασης ήταν όταν ο πρόεδρος Richard Νixon έφτασε στο σημείο να τον χαρακτηρίσει το 1972 ως τον πιο επικίνδυνο άνθρωπο της χώρας
Ο Leary αποτέλεσε ένα βασικό παίκτη στο παιχνίδι διαμόρφωσης πραγματικότητας τη δεκαετια του 60. Με τα πειράματα του και το τρόπο σκέψης του επηρέασε σε μεγάλο βαθμό το κίνημα των hippies.
Στη κοσμοθεωρία του έχει απορρίψει τους περισσότερους τρόπους σκέψης και συμπεριφοράς των κοινών ανθρώπων ως κλασσικά παιχνίδια του Εγώ. Διακαής πόθος του ήταν ο επαναπρογραμματισμός του ανθρώπινου βιοκομπιουτερ όπως του άρεσε να αποκαλεί τον ανθρώπινο εγκέφαλο ! Η φήμη του ξεκίνησε να εξαπλώνεται όταν το 1960 διεξήγαγε το περίφημο πείραμα << Harvard Psilocibine Project >>. To προτζεκτ είχε σα στόχο να αναλύσει την επίδραση της ψιλοκιβίνης στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Μαζί με το τότε αξιόλογο ψυχολόγο του Harvard, Richard Alpert ( αργότερα γνωστό ως Ram Dass ) διεξήγαγαν και δεύτερο πείραμα με υποκείμενα κρατουμένους στους οποίους επεδίωξαν να εφαρμόσουν ψυχαναλυτικές τεχνικές ενώ βρισκόταν υπο την επήροια ψιλοκιβίνης. Απώτερος στόχος ήταν η μείωση της παραβατικής συμπεριφοράς τους και η εξάλειψη του αλκοολισμού σε ορισμένους εξ αυτών. Το ποσοστό επιτυχίας ήταν ιδιαιτέρως ενθαρρυντικό . Εύλογα όμως μπορούν να αναρωτηθούν κάποιοι πως είναι δυνατόν δύο καθηγητές του Harvard να διεξάγουν πειράματα με ψυχεδελικές ουσίες..
Kι όμως , όσο παράξενο κι αν φαίνεται τώρα , υπήρχε μια εποχή όπου το lsd και η ψιλοκυβινη ήταν αποδεκτές ουσίες και καθόλα νόμιμες. Οι ξεχωριστές ιδιότητες τους είχαν δημιουργήσει μεγάλο ενδιαφέρον τόσο στην επιστημονική κοινότητα όσο και στις διάφορες κρατικές μυστικές υπηρεσίες. Βλέπετε το lsd μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάτω απο ειδικές συνθήκες(!) σαν εργαλείο για την τροποποίηση η καλύτερα για τον επαναπρογραμματισμό της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Αυτό συμβαίνει χάρη στην ιδιότητα του να χάνονται προς στιγμήν τα εξαρτημένα αντανακλαστικά του υποκειμένου και να του δίνεται η ευκαιρία να τα επαναπρογραμματίσει από την αρχή. Αυτό το γεγονός έδωσε τη δυνατότητα στους ψυχολόγους της εποχής να το χρησιμοποιήσουν σαν πειραματικό θεραπευτικό εργαλείο με σκοπό την εξάλειψη ανεπιθύμητων συμπροφορών στους ασθενείς τους άλλα και στις κρατικές υπηρεσίες να το χρησιμοποιήσουν σαν μέσο χειραγώγησης και ανάκρισης των κρατουμένων τους.
Στην ανθολογία του David Solomon με τίτλο LSD24 που εκδόθηκε το 1964, βρίσκεται πλήθος σημαντικών επιστημόνων της εποχής όπως ο Dr. James Terill , ο Dr. Charles Savage , o Dr Martin Katz, ο Dr Jonathan Cole, να αναλύουν τις ευεργετικές και ενδιαφέρουσες αλλαγές που προκαλεί το lsd στη συνειδητότητα κάτω απο τη σωστή καθοδήγηση και το απαραίτητο θεραπευτικό περιβάλλον. Επίσης παρουσιάζονται οι απόψεις των διάσημων φιλοσόφων Aldous Huxley και Alan Watts που εξετάζουν τις ενδεχόμενες δυνατότητες των ψυχεδελικών που είναι ικανές να οδηγήσουν στη βελτίωση της ανθρώπινης ζωής και κατ επέκταση της δομής των ανθρώπινων κοινωνιών. Η αισιοδοξία κα η ελπίδα τόσων σπουδαίων μυαλών σε αυτή την ανθολογία, μοιάζει να έχει δραπετεύσει απο ένα άλλο εναλλακτικό σύμπαν , αξιολογώντας βέβαια τη κατάσταση πενήντα χρόνια αργότερα και αναλογιζόμενοι τη τόσο διαφορετική τροπή με την οποία εξελίχθηκε η ιστορία.
Μια απο τις πιο διάσημες φράσεις του Leary που χρησιμοποιούνται ακόμη και τώρα είναι το περίφημο Turn On , Tune in Drop out . Ο ίδιος ο Leary μας δίνει μία απάντηση στη παρεξηγημένη αυτή φράση : Με το <<Turn on>> εννοείται οτι ο άνθρωπος πρέπει να ενεργοποιήσει το νευρολογικό και γενετικό εξοπλισμό του. Να ευαισθητοποιήσει τα τόσα πολλά και ανεξερεύνητα επίπεδα συνειδητότητας που διαθέτει και τους μηχανισμούς που τα πυροδοτούν. Η φράση αυτή θεωρείται απο πολλούς ως προτροπή για χρήση ψυχεδελικών ουσιών , παρόλα αυτά οι ψυχεδελικές ουσίες είναι απλά ένας απο τους πολλούς διαθέσιμους τρόπους . Με τη φράση <<tune in>> εννοείται η αρμονική αλληλεπίδραση με το κόσμο τριγύρω μας. Πρέπει να προσπαθήσεις να εξωτερικεύσεις και να εκφράσεις με νέους τρόπους τις δικές σου νέες προοπτικές. Με το Drop out υποδεικνύεται μία ενεργή , επιλεκτική διαδικασία απόσπασης απο τους αναγκαστικούς η ασυνείδητους περιορισμούς. Το Drop out σημαίνει αυτοκυριαρχία , η ανακάλυψη της μοναδικότητας του κάθε ατόμου , μία δεσμευση στην κινητικότητα , την επιλογή και την αλλαγή . Δυστυχώς οι προτροπές μου μέσω αυτής της φράσης για προσωπική εξέλιξη παρερμηνεύτηκαν και συχνά ερμηνεύονται ως φτιάξου και εγκατέλειψε οποιαδήποτε επικοδομοιτική δραστηριότητα.
Αρκετό ενδιαφέρον παρουσιάζει η περιπλοκή του Dr Leary με τον Αμερικάνικο νόμο. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ποινικολόγος για να καταλάβει το βαθμό που το κράτος της Αμερικής τον ήθελε φυλακισμένο. Έτσι με μία πρωτοφανής απόφαση το δικαστήριο επέβαλε στο Leary για τη κατοχή δύο τσιγάρων κάνναβης (ο ίδιος υποστήριξε πως όλα αυτά είναι μέρος σκευωρίας για να τον παγιδέψουν ) 30 χρόνια φυλάκισης και του ορίστηκε το υψηλότερο μέχρι τότε πόσο εγγύησης , ύψους πέντε εκατομμυρίων δολλαρίων.
Όπως βλέπετε δεν έχασε ποτέ το χαμόγελο του
Πριν την είσοδο του στη φυλακή , του απαιτήθηκε όπως συνηθιζόταν να συμπληρώσει κάποια ψυχολογικά τεστ που στόχο είχαν να δημιουργήσουν το κατάλληλο ψυχολογικό προφίλ του κρατουμένου ώστε να τοποθετηθεί στο σωστό περιβάλλον και στις αρμόδιες εργασίες . Ο Leary έχοντας σχεδιάσει ο ίδιος ένα από τα τεστ που του δόθηκαν ( Leary Interpersonal Behavior Test ) εδωσε τις κατάλληλες απαντήσεις ώστε να το θεωρήσουν έναν συμβατικό υπάκουο χαρακτήρα με ιδιαίτερη τάση προς τη κηπουρική. Έτσι οδηγήθηκε σε φυλακής χαμηλής προστασίας με την ιδιότητα του κηπουρού.
Εννέα μήνες αργότερα , και μερικές βδομάδες πριν τα πεντηκοστά γενέθλια του ο Leary δικαιολόγησε την τόσο προβεβλημένη νεανική κουλτούρα του αλλά και την αθλητική εικόνα του με ένα εντυπωσιακό σκαρφάλωμα στο πυλώνα ύψους 20 μέτρων της φυλακής που του άνοιξε το δρόμο προς την ελευθερία .Βέβαια δεν παρέλειψε να αφήσει πίσω του ένα θρησκόληπτο σημείωμα προς το προσωπικό της φυλακής:
<< Στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος ! Ο φρουροί ! Φεύγω τώρα προς την ελευθερία. Προσεύχομαι οτι θα καταφέρετε να ελευθερωθείτε. Το να κρατάτε έναν άνθρωπο αιχμάλωτο είναι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας και ύψιστη αμαρτία ενώπιον του Θεού. Ω φρουροί , είστε εγκληματίες και αμαρτωλοί. Ελευθερωθείτε . Αμήν .>>
Η αμερικανική αριστερή ριζοσπαστική οργάνωση φυγάδευσε αυτόν και τη γυναίκα του μακριά από τα σύνορα της Αμερικής στη μακρινή Αλγερία. Ούτε εκεί όμως βρήκε καταφύγιο καθώς προσπάθησαν να τον κρατήσουν όμηρο μέλη της Black Panther Society μίας ακροαριστερής οργάνωσης που αγωνιζόταν για τα δικαιώματα των έγχρωμων. Ο Leary με τη γυναίκα του οδηγήθηκαν σε μία παγκόσμια περιπέτεια καθώς άλλαξαν πολλές χώρες μεταξύ αυτών η Ελβετία , η Αυστρία και το Ιράν. Το ζευγάρι αναγκάστηκε να χωριστεί και ο Leary βρέθηκε φυλακισμένος στο Αφγανιστάν το οποίο ήταν και ο τελευταίος σταθμός του. Από εκεί επέστρεψε στις Ηνωμένες πολιτείες και πέρασε τα επόμενα τρία χρόνια στην απομόνωση των φυλακών υψίστης ασφαλείας Φολσομ δίπλα στο διάσημο δολοφόνο Τσαρλς Μανσον. Η φυλακή και απομόνωση όμω δεν στάθηκαν ικανές για να δεσμεύσουν το δημιουργικό μυαλό του και τα τρία αυτά χρόνια δημοσίευσε πλήθος βιβλίων όπως το <<Starseed >>, <<Neurologic>> , <<Terra II : A way out>>.
Στο διάστημα αυτό είχε κάνει σημαντική στροφή στις ερευνητικές του κατευθύνσεις. Όπως δήλωσε σε συνέντευξη του μέσα απο τη Φόλσομ , δεν τον ενδιέφεραν πια οι ψυχεδελικές ουσίες καθώς δεν ήταν παρά μόνο ένα είδος μικροσκόπιου για αυτόν , εργαλεία που του έδιναν τη δυνατότητα να εξερευνήσει τις δυνάμεις εστίασεις του νευρικού συστήματος.
Αυτό που τον ενδιέφερε πλέον και είχε στρέψει την έρευνα του ήταν η επέκταση της ανθρώπινης συνείδησης στο διάστημα ! Ως αποτέλεσμα αυτής της ερευνητικής του στροφής μπορεί να συμπεριληφθεί η θεωρία των οκτώ εγκεφαλικών κυκλωμάτων. Ο Leary πίστευε πως είναι καλύτερο να αντιμετωπίζουμε τον εγκέφαλο σαν μια ομάδα από 8 κυκλώματα, ή αλλιώς «επίπεδα» ή «μίνι-εγκέφαλοι». Κάθε επίπεδο υποτίθεται πως αντιπροσωπεύει ένα ανώτερο επίπεδο εξέλιξης από το προηγούμενό του. Τα πρώτα τέσσερα κυκλώματα είναι γραμμικά και υπόκεινται στην Ευκλείδεια γεωμετρία και το Νευτώνειο χρόνο. Στιγματίζονται έντονα απο τα τοπικά, φυλετικά συστήματα πεποίθησης και αξιών. Συνήθως αυτό που καταφέρνουν είναι να στενεύουν το πολυμορφικό χαρακτήρα του παιδιού και να το περιορίζουν σε μία προσωπικότητα , ενα σεξουαλικό ρόλο και ένα συντηρητικό και ελαφρώς παρανοϊκό προσωπικό σύστημα αξιών ώστε να ταιριάζει με το ευρύτερο συντηρητικό κα ελαφρώς παρανοϊκό σύστημα αξιών της κοινωνίας.
Τα υπόλοιπα τέσσερα ανώτερα κυκλώματα δεν αναπτύσσονται από όλους τους ανθρώπους παρά μόνο από ένα μικρό ποσοστό . Αυτό γιατί σε αντίθεση με τα τέσσερα γηίνα κυκλώματα που εδρεύουν στο αριστερό μέρος του εγκεφάλου, τα τέσσερα ανώτερα ανήκουν στη λειτουργία του σιωπηλού δεξιού μέρους του εγκεφάλου. Τα τέσσερα ανώτερα κυκλώματα περιέχουν το σενάριο της εξέλιξης για τη μελλοντική ζωή όταν ο άνθρωπος ξεφύγει από τους περιορισμούς του πλανήτη και αρχίσει να ζεί στο διάστημα, απαλλαγμένος από τα προγράμματα κυριαρχίας των θηλαστικών , τους εδαφικούς ανταγωνισμούς και την Αριστοτέλεια λογική .
Το φαινόμενο Overview Effect που έχει παρατηρηθεί σε αρκετούς αστροναύτες θα μπορούσε να αποτελεί επιβεβαίωση της θεωρίας για ανάπτυξη ανώτερων εγκεφαλικών κυκλωμάτων όταν ο άνθρωπος είναι απελευθερωμένος απο τους περιορισμούς της ζωής στη Γη. Σε γενικές γραμμές όμως το μοντέλο το Leary για τον εγκέφαλο δεν έτυχε ιδιαίτερης αναγνώρισης απο τους κύκλους των ψυχολόγων, επηρέασε όμως πληθώρα ερευνητών. Όποιος αναγνώστης ενδιαφέρεται περισσότερο μπορεί να αναζητήσει το << Prometheus Rising >> του Robert Anton Wilson όπου γίνεται μία εξαιρετική επέκταση και ανάλυση της θεωρίας του Leary με σωρεία παραδειγμάτων και πρωτότυπων ασκήσεων
To 1976 και όντας ελεύθερος άνθρωπος πια, συνέχισε να γράφει βιβλία και να δίνει διαλέξεις ή σύμφωνα με τη δικιά του ορολογία να είναι << Stand up - philosopher >>.Η συνεργασία του με έναν πρώην εχθρό του , το G. Gordon Liddy , τον έφερε ξανά στο προσκήνιο της επικαιρότητας και έκανε τη περιοδεία τους ιδιαίτερα δημοφιλή καθώς το κοινό ενθουσιάστηκε απο το πάντρεμα των αντίθετων προσωπικοτήτων τους . Ο Gordon Liddy ήταν δικηγόρος κα σφοδρός πολέμιος του Leary. Υπήρξε στο επιτελείο του προέδρου Nixon όμως η πρωταγωνιστική ανάμειξη του στο σκάνδαλο Watergate που συγκλόνισε την Αμερική του κόστισε κάποια χρόνια στη φυλακή αλλά σήμανε και το τέλος της θητείας της προεδρικής θητείας του Ρίτσαρντ Νίξον. Τη τελευταία δεκαετία της ζωής του η ερευνητική του κατεύθυνση στράφηκε γύρω απο τη περίφημη τρανσχιουμανιστική φόρμουλα του SMI²LE ( SM Space Migration + I² intelligence increase + LE Life extension)
Το 1996 σε ηλικία 76 ετών ο Timothy Leary έφυγε από τη ζωή. Τους τελευταίους μήνες του κατέγραφε τη ζωή του για τη δημιουργία ντοκιμαντέρ με θέμα το θάνατο του ( Timothy's Leary Dead). Τις τελευταίες στιγμές του πριν το θάνατο του διαβαζόταν η Θιβετιανή βίβλος των Νεκρών. Το καθήκον που είχε σαν φουτουριστής ήταν να κάνει όσο το δυνατόν πιο γνωστή τη διαδικασία της κρυογονικής . Έτσι παρά το γεγονός οτι δεν πίστευε στη δυνατότητα να ξαναέρθει στη ζωή μέσω της κρυογονικής , ζήτησε μετά το θάνατο του να του κόψουν το κεφάλι και να το τοποθετήσουν σε κρυογονικό θάλαμο. Το υπόλοιπο σώμα του αποτεφρώθηκε και οι στάχτες του μαζί με άλλων διάσημων προσωπικοτήτων όπως του δημιουργού του Star Trek Gene Roddenberry , ταξίδεψαν στο διάστημα με το πύραυλο Πήγασος
Απο τους δεκάδες αφορισμούς που μπορούν να γίνουν στο πρόσωπο του Leary απο τους επικριτές του μέχρι και τα θετικά σχόλια των υποστηρικτών, ένα γεγονός παραμένει αγέρωχο εκεί κάπου στη μέση. Έχουμε να κάνουμε με ένα άνθρωπο που διείσδυσε βαθιά στα πεδία της συνείδησης και ήρθε πίσω με μία εξαιρετικά χρήσιμη αλήθεια.
Η λέξη πραγματικότητα δεν είναι ένα ουσιαστικό ενικού αριθμού και σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να εμπεριέχει την έννοια του κόσμου που μας περιβάλλει , σαν αυτός να είναι ένα ενιαίο στερεό αντικείμενο. Πολύ απλά γιατί αυτό που αποκαλείται πραγματικότητα είναι τόσο απύθμενο και απεριόριστο που φυσικά δεν γίνεται να χωρέσει σε εννοιολογικούς ορισμούς και δη ενικού αριθμού.
Αρκεί να αναλογιστείτε τα ερμηνευτικά μοντέλα που έχει αλλάξει η επιστήμη για το σύμπαν μέσα στους αιώνες . Σκεφτείτε πως αντιλαμβανόταν η ανθρωπότητα το σύμπαν το 18ο , το 19ο, και πως το προηγούμενο αιώνα. Ακόμα και αυτή τη στιγμή που διαβάζετε αυτές τις λέξεις νέα ερμηνευτικά μοντέλα εμφανίζονται με σκοπό να εκθρονίσουν τα παλιά. Κάθε άντρας και γυναίκα βρίσκει διαφορετικά νοήματα σε διαφορετικές ώρες της μέρας , αναλόγως τις συνθήκες που επικρατούν στον εσωτερικό του κόσμο και το εξωτερικό του περιβάλλον.
Βασισμένος σε αυτή την <<Αλήθεια>> ο Leary εισήγαγε στα βιβλία του το πετυχημένο όρο <<Reality Tunnel>> θέλοντας να δηλώσει το μοναδικό τρόπο του καθενός μας να συνδέεται με αυτό που αποκαλείται πραγματικότητα . Για το Leary ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ο υπέρτατος Προγραμματιστής του σύμπαντος.
Eπίλογος
Τέλος αν μπορούσα να συμπυκνώσω το όραμα του Leary για την ανθρωπότητα σε μία παράγραφο , ίσως ήταν κάπως έτσι :
Απελευθερωθείτε από εξαρτημένα αντανακλαστικά που δεν επιλέξατε αλλά κληρονομήθηκαν σε εσάς από τη ρομποτική κοινωνία και τη κουλτούρας στην οποία ανήκετε. Απελευθερωθείτε από τα προγράμματα κυριαρχίας των θηλαστικών.
Μην προσκολλήστε σε ιδέες και νοοτροπίες που είναι αρνητικές και σας δεσμεύουν , πειραματιστείτε με νέα συστήματα πεποιθήσεων που εξυπηρετούν καλύτερα τους στόχους που έχετε θέσει σε αυτή τη ζωή. Επαναπρογραματίστε το λογισμικό που τρέχετε στο βιοκομπιούτερ σας.
Μη δέχεστε τίποτα ως δεδομένο και αυτονόητο , επαναστατήστε ακόμη και ενάντια στο Θάνατο. .
Αποδεχτείτε την ευθύνη της αθανασίας, δεν είναι απαραίτητο για κανένα να πεθάνει . Οραματιστείτε το σπόρο της ζωής να μεταπηδάει έξω από το πλανήτη - μητρα και να μεταφέρει την ανθρώπινη ύπαρξη στα αστέρια.
Αναζητείστε νέους δρόμους γνώσης και ανώτερες μορφές νοημοσύνης στις απροσμέτρητες αβύσσους της ανθρώπινης συνείδησης.
Εξελιχθείτε , μεταλλαχθείτε , επιστρέψτε στο γαλαξιακό σας σπίτι με δόξα !
Μοιραστείτε το άρθρο !